13
MAYIS 2014 • SAYI 231 •
PERSPEKTİF
*Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Din Eğitimi Anabilim
Dalı Öğretim Üyesi.
1
Bremen, Berlin ve Brandenburg eyaletlerinde Anayasanın 141. Maddesi geçerli olduğundan
din dersinin sorumluluğu ve denetimi tamamen dinî cemaatlere aittir.
ması incelendiğinde ilk önce pilot uygulama-
lar olarak başladıkları, deneme aşamalarından
sonra birkaç okula daha yaygınlaştırıldıkları,
temelde eyaletin tamamında uygulanmadıkları
görülmektedir. Dersin bazı şehirlerde yaygın-
laştırılabilmesi için velilerin, eğitim yetkilileri-
ne dilekçe ile başvuruda bulunmaları ve yeterli
sayıda öğrencinin varlığını belgelendirmeleri
gerekmektedir. Eyaletlerin tüm şehirlerinde
dersin uygulamaya geçirilmesi ise hâlen iste-
nen ve beklenen bir durumdur.
Dersi veren öğretmenlerin önceleri öğret-
menlik formasyonuna sahip olmaları yeterli
iken zamanla İslam Din Dersi Öğretmenliği
sertifika programları ve hizmet içi eğitimlerle
öğretmenlere belli bilgi ve beceriler kazandı-
rılma yoluna gidilmiştir. 2010 yılından itibaren
entegrasyon politikalarının bir parçası olarak
kabul edilen ve Tübingen, Erlangen, Münster,
Osnabrück, Frankfurt ve Giessen Üniversite-
lerinde açılmaya başlayan İslam Teoloji Mer-
kezleri, hem teolog hem de İslam Din Dersi
öğretmeni yetiştirme görevini üstlenmeye
başlamıştır. Bu merkezlerin öğretim program-
larının yapılandırılması ve eksik öğretim ele-
manlarının tamamlanması hâlinde hem cami,
hastane, hapishane gibi yerlerde din hizmetleri
ile İslami manevi danışmanlık ve rehberlikle-
rin yürütülmesinde hem de okullarda İslam
Din Dersi’nin kalite kazanmasında ciddi kaza-
nımlar elde edilecektir.
Din Öğretimi Vasıtasıyla Oluşturulmak
İstenen Müslüman Kimliği
İslam Din Dersi’nin yanı sıra değinilmesi
gereken önemli bir diğer ders de Alevilik Din
Dersi’dir. 1998 yılında Hamburg’ta “Herkes
İçin Din Dersi” (Religionsunterricht für Alle)
programına dahil edilen Alevilik konuları sa-
yılmazsa, ders ilk olarak 2002 yılında müstakil
olarak uygulamaya konulmuştur. Dersin yürü-
tücüsü Almanya Alevi Toplumu (AABF)’dur.
Bu noktada ilgi çeken konu, Türkiye ve Al-
manya’da öğretilen “Alevilik” arasında bulunan
ve zihin karışıklığına neden olan farklılıklardır.
Türkiye’deki Alevilerin din öğretimi gibi konu-
larla ilgili talepleri 2009-2010 yılları arasında
düzenlenen 7. Alevi Çalıştayı ile belirlenmiştir.
Çalıştaylar sonucunda Aleviler, Din Kültürü ve
Ahlak Bilgisi Dersi ile ilgili olarak, dersin içeri-
ğine ve veriliş biçimine yönelik uzlaşamamala-
rına karşın çoğunluğu ders içeriğinin yeniden
düzenlenmesi ve Aleviliğe yetkin bir biçimde
yer verilmesini istemiştir. Bunun sonucu ola-
rak 2010 yılında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
Dersi program ve kitaplarına Alevilikle ilgili
konular eklenmiştir. Almanya’daki uygulama
incelendiğinde Almanya Alevi Toplumu’nun
(AABF) yetkisinde şekillenen Alevilik Din
Dersleri’nin, kendisini İslam’ı içinden çıkmış,
ayrılmış olarak kabul ettiği görülür. Alevilik
Din Dersi ile, Alevi inancının öğretilmesi, Ale-
vi kimliğinin kazandırılması, Alevi cemaatiyle
ilişkinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. İs-
lam Din Dersi’nde olduğu gibi entegrasyon po-
litikasının bir uzantısı olarak, içinde bulunulan
topluma uyum, birlikte yaşama alışkanlıkları-
nın kazandırılması, demokrasi ve sosyal barışa
hizmet edilmesi gibi amaçlar programlara da-
hil edilmiştir. Allah, Hak-Muhammed-Ali, Ehli-
beyt, 12 İmam ve kader konuları inanç esasları
bağlamında işlenirken Hz. Muhammed, kitap-
lar, ahiret ve diğer peygamberler konularının
sınırlı kaldığı ve melekler ile ahiret hakkında
neredeyse hiç öğretimin yapılmadığı görül-
mektedir. Cem ve cemle ilişkili konular oldukça
derinlemesine işlenirken, İslam’daki hac, na-
maz ve orucun, Sünni anlayışın aksine, kabul
edilmediği, bu konularda farklı yorum ve uygu-
lamaların öğretildiği dikkat çekmektedir. So-
nuç olarak Türkiye’de İslam içinde kabul edilen
Alevilik, Almanya’da daha çok siyasi ve sosyal
sebeplerle İslam’dan ayrı olarak öğretime konu
edilmektedir. İslam Din Dersi’nin içeriğine dair
noktalar ile Alevilik dersinin Türkiye’de su-
nulduğundan tamamen farklı bir içerikle din
derslerinde öğretilmesi, din derslerinin aslında
devletin din öğretimi vasıtasıyla oluşturmak
istediği Müslüman kimliğine dair ipuçlarını da
ortaya koymaktadır.
